TECHNIKA KLIMATYZACYJNA DLA PRAKTYKÓW. KLIMATYZACJA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH
Praca zbiorowa pod redakcją dra inż. Bolesława Gazińskiego

"W opracowaniu tym zebrane zostały dla Państwa informacje przydatne w działalności zawodowej np. prowadzeniu serwisu samochodowego oraz wychodzące naprzeciw zainteresowaniom wielu fanów motoryzacji.

Książka znajdzie również zainteresowanie środowisk akademickich, a w szczególności studentów kierunków związanych z motoryzacją. W książce staraliśmy się przedstawić zarówno ogólne zasady działania klimatyzacji w pojazdach i ich szczegóły, dotyczące budowy i działania instalacji klimatyzacyjnej w pojazdach. Ponadto przeanalizowano występujące awarie, przedstawiono sposoby diagnozowania niesprawności działania instalacji.

Książka w moim przekonaniu, przyczyni się do lepszego zrozumienia zasad działania klimatyzacji w pojazdach samochodowych, co powinno ułatwić właściwą eksploatację klimatyzacyjnych urządzeń użytkownikom pojazdów i osobom prowadzącym serwis i naprawy klimatyzacji."

TECHNIKA KLIMATYZACYJNA DLA PRAKTYKÓW

Spis treści:

Wstęp

1. Warunki klimatyczne wnętrza pojazdu

2. Przemiany powietrza wilgotnego. Przygotowanie procesu
2.1. Powietrze wilgotne
2.2. Przemiany powietrza wilgotnego

3. Zasady działania układu klimatyzacji
3.1. Obieg chłodniczy
3.2. Obieg powietrza w kabinie pasażerskiej

4. Problemy stosowania urządzeń na czynnik CO2
4.1. Podstawowe zalety stosowania CO2
4.2. Historia CO2 w technice chłodniczej
4.3. Charakterystyka obiegów roboczych
4.4. Uwagi końcowe

5. Główne elementy składowe układów klimatyzacji
5.1. Sprężarka
5.2. Skraplacz
5.3. Parownik
5.4. Zawór rozprężny
5.5. Dysza dławiąca
5.6. Elementy sterowania
5.6.1. Sterowanie pracą sprężarki
5.6.2. Sterowanie pracą wentylatora skraplacza
5.6.3. Sterowanie właściwościami jezdnymi pojazdu
5.7. Elementy dodatkowe
5.7.1. Sprzęgło sprężarki
5.7.2. Zasobnik czynnika chłodniczego
5.7.3. Filtr odwadniacz
5.7.4. Wentylator skraplacza
5.7.5. Wentylator parownika
5.7.6. Przewody i złącza
5.7.7. Tłumik
5.7.8. Filtry

6. Regulacja wydajności sprężarek stosowanych w układach klimatyzacji samochodowej
6.1. Skokowa regulacja wydajności
6.2. Ciągła regulacja wydajności
6.3. Upustowa regulacja wydajności
6.4. Wyłączanie części cylindrów

7. Klimatyzacja w kabinach samochodów ciężarowych i kabinach maszyn roboczych
7.1. Klimatyzatory kabinowe
7.2. Klimatyzatory postojowe

8. Specyfika klimatyzacji autobusów
8.1. Standardy europejskie spełniane przez zestawy klimatyzacyjne
8.2. Przystosowanie zestawów klimatyzacyjnych do współpracy z sieciami typu „CAN”
8.3. Modułowość
8.4. Przegląd zestawów klimatyzacyjnych
8.4.1. Autobusy
8.4.2. Minibusy
8.4.3. Autobusy mniejsze
8.4.4. Autobusy większe i trolejbusy
8.5. Zestawy klimatyzacyjne minibusów i autobusów – konserwacja
8.6. Zestawy klimatyzacyjne minibusów i autobusów – diagnostyka i naprawa

9. Czynniki robocze, ich właściwości i zastosowanie
9.1. Czynniki chłodnicze
9.2. Czynniki R12 i R22
9.3. Czynnik R407C
9.4. Zastosowanie i właściwości fizyczne czynnika R134a
9.4.1. Rozpuszczalność z wodą
9.4.2. Mieszalność z olejami
9.4.3. Właściwości chemiczne
9.4.4. Właściwości termodynamiczne
9.5. Porównanie wydajności czynnika R134a i R407C
9.6. Dwutlenek węgla R744
9.7. Porównanie czynnika roboczego R744 i R134a

10. Uszkodzenia sprężarek klimatyzacji samochodowej
10.1. Uszkodzenia spotykane we wszystkich typach sprężarek klimatyzacji samochodowej
10.1.1. Uszkodzenia sprzęgieł elektromagnetycznych
10.1.1.1. Uszkodzenia mechaniczne sprzęgieł
10.1.1.2. Uszkodzenia elektryczne sprzęgieł
10.1.2. Uszkodzenia sprzęgieł zrywalnych
10.1.3. Utrata szczelności sprężarek
10.1.3.1. Uszkodzenia uszczelniaczy wałów
10.1.3.2. Rozszczelnienia korpusów
10.1.4. Uszkodzenia układów zaworowych
10.1.4.1. Trwałe odkształcenie płytek zaworowych
10.1.4.2. Wyłamania płytek zaworowych
10.1.4.3. Korozja układów zaworowych
10.1.4.4. Podnoszenie płytek przez ciała obce
10.2. Uszkodzenia sprężarek tłokowych
10.2.1. Uszkodzenia układu cylinder – tłoki – wał
10.2.2. Uszkodzenia łożyskowania wałów
10.2.3. Uszkodzenia bieżni oraz półkul prowadzących tłoki
10.2.4. Uszkodzenia zaworów regulacyjnych
10.3. Uszkodzenia sprężarek łopatkowych
10.3.1. Uszkodzenia łopatek oraz cylindrów
10.3.2. Uszkodzenia pokryw cylindrów
10.3. Uszkodzenia sprężarek scroll

11. Narzędzia i urządzenia serwisowe oraz wyposażenie warsztatu
11.1. Wstęp
11.2. Wyposażenie obowiązkowe
11.2.1. Urządzenia do odzysku czynników chłodniczych
11.2.2. Zestawy do napełniania instalacji chłodniczych
11.2.3. Zbiorniki ciśnieniowe dla czynników chłodniczych
11.2.4. Zestawy węży przyłączeniowych z zaworami
11.2.5. Przyrządy do pomiaru ciśnienia i temperatury
11.2.6. Wagi
11.2.7. Wykrywacze nieszczelności
11.2.8. Przyrządy do pomiarów elektrycznych
11.2.9. Przyrządy do lutowania twardego
11.2.10. Narzędzia specjalistyczne i ogólne
11.2.11. Przyrządy do pomiaru wilgotności, hałasu
11.2.12. Pompy próżniowe

12. Metody rozpoznawania i usuwania usterek w układach klimatyzacji pojazdów
12.1. Ogólne zasady dotyczące diagnozowania niesprawności działania klimatyzacji
12.2. Zbyt niskie ciśnienie czynnika chłodniczego
12.3. Zbyt wysokie ciśnienie czynnika chłodniczego podczas pracy układu
12.4. Ciśnienie po załączeniu układu pozostaje bez zmian
12.5. Sprzęgło sprężarki załącza się po chwili zabierak sprzęgła ślizga się.
12.6. Przycisk załączający klimatyzację jest włączony sprężarka układ nie reaguje
12.7. Nieprzyjemny zapach wydostający się z kanałów nawiewowych
12.8. Oblodzenie jednego z elementów układu klimatyzacji
12.9. Powstawanie hałasów w komorze silnika

13. Przepisy dotyczące stosowania urządzeń klimatyzacyjnych w pojeździe oraz bhp
13.1. Wybrane postanowienia norm serii PN-EN 378 w zakresie bezpieczeństwa instalacji urządzeń chłodniczych
13.2. Dobór czynników chłodniczych wg PN-EN 378
13.3. Zestawy klimatyzacyjne – BHP podczas czynności obsługowych i instalacji

14. Wpływ substancji zubożających warstwę ozonową oraz niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych na środowisko naturalne
14.1. Podział czynników chłodzacych
14.2. Degredacja warstwy ozonowej
14.3. Efekt cieplarniany
14.3.1. Mechanizm powstania efektu cieplarnianego
14.3.2. Gazy "cieplarniane"
14.3.3. Skutki globalnego
14.4. Wskaźniki ekologniczne oceny czynników chłodniczych
14.5. Mozliwości zastosowań czynników chłodniczych z grupy HFC (f-gazy) do roku 2030
14.5.1. Ograniczenia i zakazy wprowadzania na rynek czynników chłodniczych z grupy HFC (f-gazy)
14.5.2. Konsekwencje wprowadzenia ograniczeń i zkazów w zakresier f-gazów
14.5.3. Zagrożenia stężeniami panymi czynników powietrza

15. Regulacje prawne substancje zubażające warstwę ozonową (SZWO) i niektóre flurowane gazy cieplarniane
15.1. Eurpoejskie i polskie regulacje prawne (wg stanu na dzień 10.06.2016)
15.2. Pojecia podstawowe w Ustawie [P1] oraz rozporządzeniach dotyczących SZWO i f-gazów
15.3. System certyfikacji
15.3.1 Certyfikat dla personelu
15.3.2. Certyfikat dla przedsiebiorców
15.3.3. Jednostki szkoleniowe
15.3.4. Jednostki oceniające
15.3.5. Urząd Dozoru technicznego jako jednostka certyfikująca
15.4. Obowiązki operatorów
15.4.1. Kontrola szczelności
15.4.2. Etykietowanie
15.4.3. Karta urządzenia i systemu ochrony przeciwpozrowej
15.4.4. Centrlany rejestr operatorów (CRO)
15.4.5. Szkolenia w zakresie pojazdów silnikowych
15.4.6. Sprawozdawczość
15.5. Sankcje wobec operatorów i firm serwisowych wynikajace z nieprzestrzegania prawa
15.6 Kontrola szczelności wg Rozporzadzenia UE 517/2014

Autorzy:
BG - Bolesław Gaziński
GK - Grzegorz Krzyżaniak,
JJ - Joanna Jóźwiak
TSz - Tomasz Szmajter (ThermoKing)
MS - Marcin Staniewicz
TK - dr Tadeusz Kapusta ,
Koordynacja wydania - Daniel Jastrzębowski, Jolanta Trębicka
Skład, łamanie, opracowanie graficzne i projekt okładki - Jacek Walenciak, Mirosław Świerczyński
Redakcja  - Jolanta Trębicka

WSTĘPdow ydania I

Kupując jeszcze niedawno samochód mało kto interesował się, czy wyposażony został w klimatyzację. Pamiętam, że kupując samochód w 1991 roku tak dalece nie przywiązywałem do tego wagi, że nawet nie sprawdziłem, czy klimatyzacja działa właściwie. Byłem już przy tym osobą zajmującą się od kilku lat zawodowo klimatyzacją obiektów. Klimatyzacja dla większości z nas kojarzyła się tylko z pomieszczeniami produkcyjnymi o specjalnych wymaganiach i z salami użyteczności publicznej. I była luksusem. Na początku lat dziewięćdziesiątych w wielu miastach istniały 2-3 serwisy zajmujące się klimatyzacją samochodową, wobec wielokrotnie większej ilości firm klimatyzujących biura, salony handlowe, co stawało się już coraz powszechniejsze.

Dziś stwierdzamy, że w tych samych miastach prosperuje nawet dziesięciokrotnie razy więcej takich serwisów. Wielu kierowców uważa samochód z instalacją klimatyzacyjną za standard i coś, co jest nieodzowne także w Polsce, zwłaszcza w okresie letnim.

Postęp cywilizacyjny ostatnich lat wymusza również w Europie, stąd i Polsce zmiany warunków podróżowania i pracy. Klimatyzacja stała się powszechna w pociągach dalekobieżnych, autobusach turystycznych i miejskich, minibusach, a nawet w kabinach samochodów ciężarowych i maszyn rolniczych. Najlepiej o potrzebie klimatyzacji można przekonać się podróżując pojazdem samochodowym po Saharze. Gorące i zapylone powietrze, w którym trudno oddychać, dzięki właściwej klimatyzacji pojazdu zapewnia w jego wnętrzu taki komfort, że można zapomnieć gdzie się jest.

Odkąd w 1939 r. pojawił się w Stanach Zjednoczonych pierwszy samochód z klimatyzacją minął niecały wiek. Obecnie w Japonii i Stanach Zjednoczonych niemal 100% nowych samochodów jest wyposażanych w klimatyzację, w Europie wskaźnik ten szacuje się na poziomie 60%. Widzimy więc, że w tak krótkim czasie nastąpiła rewelacyjna zmiana poglądów i zapotrzebowania na komfort przy podróżowaniu. Klimatyzacja samochodów i innych pojazdów samochodowych z rzadko spotykanego dodatkowego wyposażenia traktowanego jako luksusowe stała się prawie standardem. Dwadzieścia lat działania firmy SYSTHERM pokrywa się z dynamicznym rozwojem zastosowania klimatyzacji w pojazdach samochodowych.

Wydawnictwo SYSTHERM pragnie wypełnić lukę pomiędzy dynamicznie rozwijającą się klimatyzacją pojazdów samochodowych, a skąpymi publikacjami na ten temat. Chcemy zainteresować Czytelników naszą kolejną książką z zakresu transportu samochodowego. W opracowaniu tym zebrane zostały dla Państwa informacje przydatne w działalności zawodowej np. prowadzeniu serwisu samochodowego oraz wychodzące naprzeciw zainteresowaniom wielu fanów motoryzacji. Książka znajdzie również zainteresowanie środowisk akademickich, a w szczególności studentów kierunków związanych z motoryzacją.

W książce staraliśmy się przedstawić zarówno ogólne zasady działania klimatyzacji w pojazdach i ich szczegóły, dotyczące budowy i działania instalacji klimatyzacyjnej w pojazdach. Ponadto przeanalizowano występujące awarie, przedstawiono sposoby diagnozowania niesprawności działania instalacji. Uzupełnieniem praktycznym dla serwisantów jest zestawienie ilości czynnika chłodniczego i oleju wymaganego do napełnienia instalacji klimatyzacyjnych w najczęściej występujących markach samochodowych.

Książka w moim przekonaniu, przyczyni się do lepszego zrozumienia zasad działania klimatyzacji w pojazdach samochodowych, co powinno ułatwić właściwą eksploatację klimatyzacyjnych urządzeń użytkownikom pojazdów i osobom prowadzącym serwis i naprawy klimatyzacji.

Dziękuję wszystkim Autorom za zaangażowanie w opracowanie tematu, a szczególnie dr. inż. Janowi Górskiemu Profesorowi Politechniki Rzeszowskiej, dr. inż. Tadeuszowi Kapuście z Politechniki Łódzkiej i dr. inż. Arturowi Rusowiczowi z Politechniki Warszawskiej, pracownikom Wydawnictwa SYSTHERM za ciekawe ilustracje i doprowadzenie do zredagowania ostatecznej wersji publikacji. Jestem wdzięczny Dyrektorowi Lucjanowi Kłosowi (SYSTHERM D.Gazińska s.j.) za cenne uwagi przekazane w trakcie powstania książki, wynikające z wieloletniego doświadczenia w zakresie klimatyzacji samochodowej.
Słowa podziękowania kieruję także do Osób i Firm wspomagających książkę informacjami i reklamami na temat prowadzonej w branży własnej działalności.
Proszę o podzielenie się z nami uwagami o poradniku, a także o innych publikacjach Wydawnictwa SYSTHERM oraz o propozycje tematów z branży chłodnictwa, klimatyzacji, ogrzewnictwa i transportu wartych przybliżenia w niedalekiej przyszłości.
dr inż. Bolesław Gaziński
Prezes SYSTHERM

KLIMATYZACJA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH

Spis treści

Wstęp

1. Warunki klimatyczne wnętrza pojazdu

2. Przemiany powietrza wilgotnego. Przygotowanie procesu
2.1. Powietrze wilgotne
2.2. Przemiany powietrza wilgotnego

3. Zasady działania układu klimatyzacji
3.1. Obieg chłodniczy
3.2. Obieg powietrza w kabinie pasażerskiej

4. Problemy stosowania urządzeń na czynnik CO2
4.1. Podstawowe zalety stosowania CO2
4.2. Historia CO2 w technice chłodniczej
4.3. Charakterystyka obiegów roboczych
4.4. Uwagi końcowe

5. Główne elementy składowe układów klimatyzacji
5.1. Sprężarka
5.2. Skraplacz
5.3. Parownik
5.4. Zawór rozprężny
5.5. Dysza dławiąca
5.6. Elementy sterowania
5.6.1. Sterowanie pracą sprężarki
5.6.2. Sterowanie pracą wentylatora skraplacza
5.6.3. Sterowanie właściwościami jezdnymi pojazdu
5.7. Elementy dodatkowe
5.7.1. Sprzęgło sprężarki
5.7.2. Zasobnik czynnika chłodniczego
5.7.3. Filtr odwadniacz
5.7.4. Wentylator skraplacza
5.7.5. Wentylator parownika
5.7.6. Przewody i złącza
5.7.7. Tłumik
5.7.8. Filtry

6. Regulacja wydajności sprężarek stosowanych w układach klimatyzacji samochodowej
6.1. Skokowa regulacja wydajności
6.2. Ciągła regulacja wydajności
6.3. Upustowa regulacja wydajności
6.4. Wyłączanie części cylindrów

7. Klimatyzacja w kabinach samochodów ciężarowych i kabinach maszyn roboczych
7.1. Klimatyzatory kabinowe
7.2. Klimatyzatory postojowe

8. Specyfika klimatyzacji autobusów
8.1. Standardy europejskie spełniane przez zestawy klimatyzacyjne
8.2. Przystosowanie zestawów klimatyzacyjnych do współpracy z sieciami typu „CAN”
8.3. Modułowość
8.4. Przegląd zestawów klimatyzacyjnych
8.4.1. Autobusy
8.4.2. Minibusy
8.4.3. Autobusy mniejsze
8.4.4. Autobusy większe i trolejbusy
8.5. Zestawy klimatyzacyjne minibusów i autobusów – konserwacja
8.6. Zestawy klimatyzacyjne minibusów i autobusów – diagnostyka i naprawa

9. Czynniki robocze, ich właściwości i zastosowanie
9.1. Czynniki chłodnicze
9.2. Czynniki R12 i R22
9.3. Czynnik R407C
9.4. Zastosowanie i właściwości fizyczne czynnika R134a
9.4.1. Rozpuszczalność z wodą
9.4.2. Mieszalność z olejami
9.4.3. Właściwości chemiczne
9.4.4. Właściwości termodynamiczne
9.5. Porównanie wydajności czynnika R134a i R407C
9.6. Dwutlenek węgla R744
9.7. Porównanie czynnika roboczego R744 i R134a

10. Uszkodzenia sprężarek klimatyzacji samochodowej
10.1. Uszkodzenia spotykane we wszystkich typach sprężarek klimatyzacji samochodowej
10.1.1. Uszkodzenia sprzęgieł elektromagnetycznych
10.1.1.1. Uszkodzenia mechaniczne sprzęgieł
10.1.1.2. Uszkodzenia elektryczne sprzęgieł
10.1.2. Uszkodzenia sprzęgieł zrywalnych
10.1.3. Utrata szczelności sprężarek
10.1.3.1. Uszkodzenia uszczelniaczy wałów
10.1.3.2. Rozszczelnienia korpusów
10.1.4. Uszkodzenia układów zaworowych
10.1.4.1. Trwałe odkształcenie płytek zaworowych
10.1.4.2. Wyłamania płytek zaworowych
10.1.4.3. Korozja układów zaworowych
10.1.4.4. Podnoszenie płytek przez ciała obce
10.2. Uszkodzenia sprężarek tłokowych
10.2.1. Uszkodzenia układu cylinder – tłoki – wał
10.2.2. Uszkodzenia łożyskowania wałów
10.2.3. Uszkodzenia bieżni oraz półkul prowadzących tłoki
10.2.4. Uszkodzenia zaworów regulacyjnych
10.3. Uszkodzenia sprężarek łopatkowych
10.3.1. Uszkodzenia łopatek oraz cylindrów
10.3.2. Uszkodzenia pokryw cylindrów
10.3. Uszkodzenia sprężarek scroll

11. Narzędzia i urządzenia serwisowe oraz wyposażenie warsztatu
11.1. Wstęp
11.2. Wyposażenie obowiązkowe
11.2.1. Urządzenia do odzysku czynników chłodniczych
11.2.2. Zestawy do napełniania instalacji chłodniczych
11.2.3. Zbiorniki ciśnieniowe dla czynników chłodniczych
11.2.4. Zestawy węży przyłączeniowych z zaworami
11.2.5. Przyrządy do pomiaru ciśnienia i temperatury
11.2.6. Wagi
11.2.7. Wykrywacze nieszczelności
11.2.8. Przyrządy do pomiarów elektrycznych
11.2.9. Przyrządy do lutowania twardego
11.2.10. Narzędzia specjalistyczne i ogólne
11.2.11. Przyrządy do pomiaru wilgotności, hałasu
11.2.12. Pompy próżniowe

12. Metody rozpoznawania i usuwania usterek w układach klimatyzacji pojazdów
12.1. Ogólne zasady dotyczące diagnozowania niesprawności działania klimatyzacji
12.2. Zbyt niskie ciśnienie czynnika chłodniczego
12.3. Zbyt wysokie ciśnienie czynnika chłodniczego podczas pracy układu
12.4. Ciśnienie po załączeniu układu pozostaje bez zmian
12.5. Sprzęgło sprężarki załącza się po chwili zabierak sprzęgła ślizga się.
12.6. Przycisk załączający klimatyzację jest włączony sprężarka układ nie reaguje
12.7. Nieprzyjemny zapach wydostający się z kanałów nawiewowych
12.8. Oblodzenie jednego z elementów układu klimatyzacji
12.9. Powstawanie hałasów w komorze silnika

13. Przepisy dotyczące stosowania urządzeń klimatyzacyjnych w pojeździe oraz bhp
13.1. Wybrane postanowienia norm serii PN-EN 378 w zakresie bezpieczeństwa instalacji urządzeń chłodniczych
13.2. Dobór czynników chłodniczych wg PN-EN 378
13.3. Zestawy klimatyzacyjne – BHP podczas czynności obsługowych i instalacji

14. Dane dotyczące napełnień czynnikiem chłodniczym i olejem
14.1. Alfa Romeo
14.2. Audi
14.3. BMW
14.4. Chrysler
14.5. Citroen
14.6. Daewoo
14.7. Fiat
14.8. Ford
14.9. Honda
14.10. Hyundai
14.11. Isuzu
14.12. Jaguar (Daimler)
14.13. Kia
14.14. Lancia
14.15. Land Rover
14.16. Lexus
14.17. Mazda
14.18. Mercedes Benz
14.19. Mitsubishi
14.20. Nissan
14.21.Opel-Vauxhall
14.22. Peugeot
14.23. Porsche
14.24. Renault
14.25. Rover
14.26. Saab
14.27. Seat
14.28. Skoda
14.29. SSangyong
14.30. Subaru
14.31. Suzuki
14.32. Toyota
14.33. Volkswagen
14.34. Volvo

15. Literatura

Autorzy:
BG - Bolesław Gaziński – redaktor naczelny wydania, Wprowadzenie
GK - Grzegorz Krzyżaniak - sekretarz naukowy wydania, autor rozdz. 1, 2, 3, 16,
JJ - Joanna Jóźwiak – opiekun tytułu, autor rozdz. 4, 5, 8, 9, 13, 17,
SK - Stanisław Kwaśniowski - współautor rozdz. 2
TSz - Tomasz Szmajter (ThermoKing) - autor rozdz.8, 10, 13, 14, 15,
LK - Lucjan Kłos - autor rozdz.11, 12,
MS - Marcin Staniewicz - autor rozdz. 11, 12,
TK - dr T. Kapusta - autor rozdz. 6, 7,
Koordynacja wydania - Wydawnictwo SYSTHERM - Stanisław Ozdowski
Skład, łamanie, opracowanie graficzne i projekt okładki - Jacek Walenciak
Reklamy - Jolanta Trębicka, Lidia Domagała
Redakcja i korekta wydawnicza - Lidia Domagała

Kup Teraz! Książka na temat układów klimatyzacji stosowanych w pojazdach samochodowych - polecamy!